كتێبخانه ی كوردي ئه وين

با سلام و عرض ادب به تمام کسانی که از کتابخانه کردی ئەوین بازدید می کنند

تمام مطالب این وبلاگ به مرور زمان به آدرس زیر منتقل می شود و این وبلاگ دیگر به روز نمی شود

بیرۆکەی کتێبخانەی کوردی ئەوین ڕۆیی بۆ ناونیشانی

===========================

ناونیشانی نوێی کتێبخانەی کوردی ئەوین

evinebook.blofa.com

===========================

آزاد ماکویی / یک زن کرد کرمانج برای اولین بار عضو سازمان فضانوردی آمریکا شد. زینب کوربان اهل کردستان ترکیه است . وی در 9 سالگی به انگلستان رفته و به گفته خودش همیشه آرزو می کرد روزی فضانورد شود و حال زمینه تحقق آرزویش فراهم شده است.

زینب کوربان در مصاحبه ای ضمن اشاره به توانمندی زنان کرمانج می گوید : به زبان مادری ام افتخار می کنم و برای مقابله با سیاست های ضد کردی ترکیه باید جامعه جهانی را آگاه کرد. زینب کوربان کردی را خیلی سلیس و روان می نویسد، می خواند و صحبت می کند. وی استاد برجسته دانشگاه آکسفورد انگلستان نیز است.

ضمن اشاره به توانمندی زنان کرمانج می گوید : به زبان مادری ام افتخار می کنم و برای مقابله با سیاست های ضد کردی ترکیه باید جامعه جهانی را آگاه کرد. زینب کوربان کردی را خیلی سلیس و روان می نویسد، می خواند و صحبت می کند. وی استاد برجسته دانشگاه آکسفورد انگلستان نیز است.

ئاگاداری ئاگاداری ئاگاداری

مه‌ڵبه‌ندی وێژه‌وانی مه‌وله‌وی کوردی سه‌قز پێوه‌یه‌ دانیشتنێکی ئاسایی بۆ باس له‌ سه‌ر کتێبی تاڤگه‌ی ئه‌وین، وه‌رگێرانی کۆی غه‌زه‌ڵه‌کانی حافز به‌رهه‌می مه‌لا عومه‌ر ساڵحی ساحێب ساز بکا.

تکایه‌ ره‌خنه‌، وتار، لێکۆڵینه‌وه‌، شیکردنه‌وه‌ یان هه‌ر به‌رهه‌مێکی تری خۆتان سه‌باره‌ت به‌م کتێبه‌ پێش ماوه‌ی دیاری کراو به‌ ده‌فته‌ری مه‌ڵبه‌ند بگه‌یێنن.

بۆ زانیاری زیاتر پێوه‌ندی به‌م ژماره‌وه‌ بکه‌ن: 09355910110

غار کـرفـتـو یکـی از آثـار معـماری صخـره ای مـربـوط به قـرن سـوم مـیـلادی در اسـتان کـردسـتان مـی باشـد که در 72 کـیـلـومـتـری جـنـوب شـرقـی شـهـرسـتان سـقـز و تـقـریـبا با هـمـیـن فاصـله با دیـوانـدره قـرار گـرفـتـه است نـزدیک تـریـن روسـتا در شـمال غـربـی غار به فاصـله 3 کـیـلـومـتـری به نـام مـیـرسـیـد یا مـیـرسـعـیـد است ، اصـلـی تـریـن راه دسـتـرسـی به آن از طـریـق جاده تکاب است عـبـور از یک بخـش به نام گـورباباعـلـی و سـپـس روسـتای یـوز باش کـنـدی ، و در ادامـه حـدود 3 کـیـلـومـتـر بعـد از آن غار کـرفـتـو قـرار دارد .

غار کـرفـتـو در سـیـنه یک رشـتـه کـوه آهـکـی در شـمال دره ای عـمـیـق قـرار گـرفـته است آثار مـتعـددی از پـناگاهـها و دخـمـه ها و حـفـره ها یـی دیـده مـی شـونـد که در کـنار غار اصـلـی قـرار دارد مـوقـعـیـت غار به گـونه ای است که به طـور کـلـی بادگـیـر نـیـسـت و در زمـسـتان دامـنـه جـنـوبـی را نـمـی پـوشـانـد در حـالـی که 500 مـتـر دورتـر و در جـنـوب شـرقـی غار بادگـیـر بـوده و بـرف آن را مـی پـوشـانـد ، در سـویـی دیگـر دره کـوه دیگـری وجـود دارد که به عـلـت الـقـا شـکـل بـودن طـبـیعـی آن مـردمان اطـراف به آن سـه دخـتـران می گـویـنـد.

در زمـسـتانها و هـنگام سـرما درون غار گـرم و در تابـسـتان به لحاظ کـوران باد غار خـنک می باشـد ، دو چـشـمه آب در زیـر تـقابهای پـایـیـن غار وجـود دارد که سـالـیان دراز مـردم از آن بهـره مـنـد گـردیـده انـد . غار کـرفـتـو در دوران ـ مـزوزوئـیـک ـ زیـر آب بـوده و در اوآخـر هـمـیـن دوره ارتـفاعات کـرفـتـو از آب بـیـرون آمـده است ایـن غار آهـکـی است و در دوره های مخـتـلـف انـسـان در آن سکـونـت کـرده و به هـمـیـن دلـیـل تـغـیـیـر حالـت داده است در داخـل غار هـنوز هـم آب وجـود دارد و بـرای دیـدن بعـضـی از جاهای مخـتـلـف آن بایـد از قایـقـهای کـوچک اسـتـفاده کـرد وجـود تصاویـر واشکال نـقـاشـی شـده داخـل غار از جـمله دیـدنـی های مـوجـود در ایـن اثـر باسـتانـی می باشـد که هـر بـیـنـنـده ای را به خـود جـلـب می کـنـد .
معـماری ایـن غار صخـره ای ، چهار طـبـقـه در دل کـوه است حجـاران ماهـر فـضاهای مـداخـل غار را تـراشـیـده و اتـاقـها ـ راهـروها و دالانهای مـتعـددی به وجـود آورده انـد که از مـیان غارهای ـ دسـت کـن ـ باقـی مانـده از دوران گـذشـته ایـن غار معـماری کامـلـتـری دارد بـر سـر در یکـی از اتـاقـهای طـبـقـه سـوم کـتـیـبـه ای یـونانـی وجـود دارد و به هـمـیـن عـلـت غار را معـبد هـراکـلـس (هـرکـول ) می نامـنـد ، در ایـن کـتـیـبـه آمـده :

در ایـن جا هـراکـلـس سکـونـت دارد باشـد که پـلـیـدی در آن راه نـیابـد

در نـتـیـجه آزمایـشـات خاک شـناسـی که از غار کـرفـتـو به دسـت آمـده نـشـان می دهـد به عـلت یک رشـته فعالـیـتهای جـزئـی و فعـل و انفعالاتـی که در سـطح غـار به عـمـل آمـده و رسـوباتـی که بر جای مانـده ایـن غـار از هـزاره چهارم پـیـش از مـیلاد عاری از فعالـیـتـهای انـسـانـی گـردیـده است و سـاکـنـیـن آن که گـله دارانـی کـوچ رو بـوده انـد آن مـنطـقه را تـرک کـرده انـد . غار کـرفـتـو به جهـت گـمانه هایـی که در آن حـفـر گـردیـده و بعـضا تا عـمـق 5/5 مـتـر پـایـیـن رفـته است با تـوجـه به لایـه های مـوجـود که تحـتانـی تـریـن آن دارای تـراشـه های سـنگـی و تـیغـه ای بـوده است یک فاصله هـزار سـاله را نـشـان مـی دهـد و دوباره به آثار زیـسـت انـسـانـی مـیـرسـد که دارای چهاردوره سکـونـتـی است : پـیـش از تاریخ ، اشکانـی ، سـاسـانـی ، اسـلامی که البته دوره سـلـوکی آن چـنـدان مـورد یـقـیـن نیست. چه بـسـا که کـتـیـبه مـورد بحـث مـمکـن است در قـرون گـذشـته ایجاد شـده باشـد که البته بایـد با مطالعات بـیـشـتـر و آزمایـشـاتـی که از خـود کـتـیـبه به عـمـل می آیـد سـقـم آن عـیان گـردد.

در گـمانه زنی ها مشخـص گـردیـد عـلاوه بر آنکه در سـطح غار لایـه ها به صـورت انـباشـت تاریخـی به شکـل دوره به دوره قـرار گـرفـته انـد خاکهای رانـده شـده به داخـل حـفـره های کـناری غار هـم به هـمان شکـل قـرار داشـته انـد به طـوریکـه در هـر دوره سـاکـنـیـن بعـدی خاک های دوره پـیـشـیـن را که در سـطح غار وجـود داشـته در حـفـره ها و سـوراخهای مـوجـود انـباشـته انـد . نـتـیجه لایـه نگاری در یـکـی از گـمانه ها ی چهارم که تـا عـمـق 5 مـتـری حـفـر گـردیـده است نـشـان داد که تـوالـی دوره های تاریخـی به هـمان صـورتـی است که مـواد فـرهـنگی آن در خاک های انباشـت شـده در دهـانه و حـفـره ها و نـیـز راههای فـرعـی مـسـدود شـده قـرار داشـته است . هـر چـنـد دوره پـیـش از تاریـخ آن کـمـتـر نـشـانـی از مـواد فـرهـنگـی مـوجـود را دارد با ایـن حال در بعـضی مـوارد با الک کـردن خاکـها ، تـراشـه هایـی به دسـت می آیـد که با تـراشـه هایـی که در طـبـقه چهارم وجـود دارد مطابـقـت می کـند .
کـشـف تـراشـه های سـنگـی در طـبـقـه چهارم و محـوطه بـیـرون غار نـشـانـه اسـتـفاده انـسـان در دوران پـیـش از تاریـخ است هـمچـنـیـن نـمـونه اشـیـای به دسـت آمـده باز نـشـانگـر ایـن واقعـیـت است اگـر چـه به عـقـیـده بعـضی دیگـر از کارشـناسـان امـور باسـتانـی مـی تـوان عـمـر غار را حـتـی خـیـلـی پـیـش تـر از آن حـسـاب کـرد .

وضعیت جغرافیایی و اقلیمی محوطه

غار كرفتو در 72 كیلومتری شمال شرقی شهرستان دیواندره و با همین فاصله از جنوب شرقی شهرستان سقز قرار گرفته است . نزدیك ترین روستا در شمال غربی غار به فاصله 3 كیلومتری به نام میرسید یا میر سعید است. اصلی ترین راه دسترسی به آن از طریق جاده تكاب است كه به تازگی اسفالت گردیده است. كه پس از آنكه حدود 30 كیلومتری طی مسافت از شهرستان دیواندره طرف شمال می رویم. در دوراهی تكاب به سمت شرق باید حدود 32 كیلومتر را طی نمود و از یك مركز بخش بنام " گور باباعلی " عبور كرد. و سپس در دوراهی تكاب، كرفتو به طرف شمال، جاده ای شوسه پس از عبور از روستای " یوز باش كندی " حدود 3 كیلومتر بعد از آن غار كرفتو میرسد.
ر سینه كش یك رشته كوه آهكی كه در شمال دره ای عمیق قرار گرفته است، آثار متعددی از پناه گاهها و دخمه ها و حفره ها دیده می شود. كه در كنار غار اصلی قرار دارد. موقعیت غار به گونه ای است كه به طور كلی بادگیر نیست و در زمستان ها برف دامنه جنوبی را نمیپوشاند.
در حالی كه پانصد متر آن طرفتر در جنوب شرقی غار كاملا" بادگیر است برف آنرا می پوشاند. در آن سوی دره كوه دیگری وجود دارد كه به جهت القا شكل طبیعی آن، مردم اطراف به آن سه دختران می گویند، كه ارتفاع آن با رشته كوه مورد نظر یكسان است. در زمستان ها و هنگام سرما، درون غار گرم و در تابستان به لحاظ كوران باد، غار خنك است. دو چشمه آب در زیر تقابهای پائین غار وجود دارد كه سالیان دراز مردم از آن بهره مند

پیشینه تاریخی محوطه

تا پیش از كاوش های علمی دو فصل گذشته ( زمستان 79 و تابستان و پائیز 80 ) بر پایه معماری موجود و نیز كتیبه ای كه به خط یونانی بر تارك درگاه یكی از اطاق های طبقه دوم غار نقش بسته ( اینجا جایگاه هر كول است. باشد كه پلیدی در آن راه نیابد) قدمت و سابقه سكونت و یا مورد استفاده قرار گرفتن آن را از دوره سلوكی به بعد یعنی اشكانی، ساسانی و اسلامی می دانستند. پس از كاوش هایی كه در دو فصل انجام گرفت و با نتیجه ای كه از مطالعات محوطه های اطراف غار به دست آمد مشخص گردید كه در پیش از تاریخ، به احتمال از اواخر هزاره پنجم پ.م. و هزاره چهارم پ.م. این غار همزمان با پناگاههای و غارهای دیگر از جمله غار كانی میكائیل مورد استفاده قرار گرفته است. نتیجه آزمایشات خاك شناسی كه از دو غار كرفتو وكانی میكائیل ( در 1 كیلومتری شمال كرفتو ) به دست آمده، نشان می دهد به علت یك رشته فعالیت های جزئی و فعل و انفعالاتی كه در سطح غارها به عمل آمده است و روسوباتی كه بر جای مانده این غارها از هزاره چهارم پ.م. عاری از فعالیت های انسانی گردیده است. و ساكنین آنها كه گله دارانی كوچ رو بوده اند، آن منطقه را ترك كرده اند. غار كرفتو به جهت گمانه هایی كه در آن حفر گردیده و بغضا" تا عمق 5/5 متر پائین رفته است با توجه به لایه های موجود كه تحتانی ترین آن دارای تراشه های سنگی و تیغه بوده كه پس از آن یك فاصله هزار ساله را نشان می دهد، دوباره با اثار زیست انسانی میرسد، دارای چهار دوره سكونتی است: پیش از تاریخ، اشكانی، ساسانی، اسلامی كه البته دوره سلوكی آن برای نگارنده چندان مورد یقین نیست. چه بسا كه كتیبه مورد بحث ممكن است در قرون گذشته ایجاد شده باشد. كه البته باید با مطالعات بیشتر و آزمایشاتی كه از خود كتیبه به عمل می آید، صحت و سقم آن عیان گردد.

غار کرفتو

در گمانه زنی ها مشخص گردیدعلاوه بر آنكه در سطح غار، لایه ها به صورت انباشت تاریخی به شكل دوره به دوره قرار گرفته اند، خاك های رانده شده به داخل حفره های كناری غار هم به همان شكل قرار داشته اند، به طوریكه در هر دوره ساكنین بعدی خاك های دوره پیشین را كه در سطح غار وجود داشته در حفره ها و سوراخهای موجود انباشته اند. نتیجه لایه نگاری در یكی از گمانه ها tta.f1 گمانه a طبقه چهارم كه تا عمق 5/5 متر حفر گردیده است. نشان داد كه توالی دوره های تاریخی به همان صورتی است كه مواد فرهنگی آن در خاك های انباشت شده در دهانه و حفره های و نیز راه های فرعی مسدود شده، قرار داشت. هر چند دوره پیش از تاریخ آن كمتر نشانی از مواد فرهنگی آن موجود بوده با این حال در بعضی از موارد با الك كردن خاك ها، تراشه هایی به دست می آوریم كه با تراشه و تنبه هایی كه در عمق گمانه ها به آن دست یافتیم. مطابقت داشت. در tta.f4 ( گمانه a طبقه چهارم ) در عمق 5/2 متری كه آثار دوره پارتی وجود داشت، به یك قشر رسوبی برخورد كردیم كمه این قشر به قطر 50 سانتی متر فاصله ای بین دوره پیش از تاریخ و تاریخ ایجاد كرده بود. پس از این فاصله ) گپ ) بر مسطح رسوبات آهكی، به چندین تراشه سنگی ( flake ) برخورد كردیم، این نوع تراشه ها را در گمانه زنی هایی دیگر نیز داشتیم كه بطور كلی باتیغه ها و تراشه هایی كه در دامنه های جنوبی غار و محوطه های اطراف بدست آوردیم. همخوانی دارد. نتیجه اینكه این غار از پیش از تاریخ تا دوره اسلامی ( قرون 7-8 ) هجری مورد استفاده قرار گرفته است.

پژوهش میدانی محوطه

پیشینه پژوهش میدانی محوطه:
غار كرفتو در سال 1818 توسط سر رابرت كرپورتر بازدید و كتیبه آن خوانده شده و در سال 1838 هنری اولینسون از غار بازدید كرد و آنچه را كه بوسیله كرپورتر از كتیبه خوانده شده بود، اصلاح نمود. در سال 1963 سراورل اشتین همراه با دستیار هنری اش ایوب خان نقشه اطاق های حجاری شده، راهروها و دهلیزهای طبیعی را تهیه كردند.كه البته اكنون با توجه به اینكه خاكبرداری و پاكسازی راهروها و دهلیز ها به طور كامل انجام گرفته، نقشه اشتین كامل نیست. البته هیات در نظر داشت نقشه برداری غار را بصورت سه بعدی انجام دهد. كه این امر با توجه به هزینه سنگینی كه در برداشت، در هنگام كاوش امكان پذیر نشد. ولی پلان طبقات مختلف غار و نیز راه های جدیدی كه پیدا شد و به بیرون از غار منتهی گشت تهیه گردیده است.
در سال 1376 آقای دكتر میر اسكندری در راس هیاتی به گمانه زنی های محدود در درون غار و بیرون غار اقدام نمود، اولین كاوش توسط نگارنده نیز در زمستان سال 1379 به مدت 45 روز در تالار بزرگ و طولانی طبقه دوم انجام گرفت كه به جهت خاكبرداری های غیر اصولی كه قبلا" بیشتر در آن انجام شده بود، نتیجه لازم و قابل اعتمادی دستگیر هیات نشد. بنابر این توجه به طبقه چهارم معطوف گردید. و در همین سال تعدادی گمانه در طبقه چهارم زده شد كه به لحاظ نتایج قابل توجه ای كه در بر داشت. برنامه كاوش آن برای سال 80 ارئه گردید. در سال 1380 ( تابستان و پائیز ) علاوه بر كاوش هایی كه در طیقه چهارم انجام شده و مطالعات قبلی را تكمیل نمود، در دامنه های جنوبی غار و آن سوی دره ( دامنه كوه سه دختران ) در ارتباط با دوره های مختلف غار كاوش هایی انجام گرفت كه فقط به دوره اسلامی آن قرون 7 و 8 كه همزمان با غار كرفتو بود، دست پیدا نمودیم كه عبارت بود از یك گورستان و نیز در محوطه های اطراف از جمله ده كهنه ( غرب غار كرفتو به فاصله یك كیلومتر ) تلك آوی 2 كیلومتری جنوب غربی غار، غار كانی میكائیل یك كیلومتری شمال غار كرفتو كاوش هایی انجام گرفت كه همگی با دوره های مختلیف غار، پیش از تاریخ پارت و ساسانی، اسلامی، همخوانی داشته است. كاوش در این محوطه ها نشان داد كه در دوره های مختلف به جز پیش از تاریخ ( اواخر هزاره پنجم و اوایل هزاره چهارم ) غار كرفتو به عنوان یك مركزیت قرار داشته است و اینكه ایا می توانسته به خصوص در دوران پارت و ساسانی به جایگاه ویژه ای چون نیایشگاه و محل اجرای مراسم مذهبی باشد جای مطالعه و تحقیق بیشتری را طلب می كند، با این وجود نگارنده معتقد است این معماری ایجاد شده در دل كوه و تراش صخره ها كه بی نظیر ترین معماری صخره ای در ایران است پیامی غیر از یك فضای مسكونی را دارا است مطالعه بر روی معماری موجود اشیا و سفالینه های بدست آمده ما را در نتیجه گیری نهایی یاری خواهد نمود.

هدف از انجام پژوهش میدانی : ( طرح احتمالات پیش از انجام بررسی )
غار كرفتو به سبب داشتن معماری منحصر به فرد و بی نظیر صخره ای همیشه مورد توجه بوده است و از این بابت استانهای كردستان در دد سرمایه گذاری و سامندهی اطراف و دامنه های آن بر آمده بود كه این امر می بایست با نظر و برنامه های پژوهشی سازمان میراث فرهنگی كشور هماهنگی و همسویی داشت. بنابر این در سال 1376 همزمان با كار ساماندهی غار از جمله محوطه سازی، پله گذاری و پاكسازی غار كاوشهای محدودی هم انجام گرفت، در این باره متاسفانه طبقه دوم با خاكبرداری های غیر اصولی و عجولانه و پله گذاری برای دست یابی آسان به غار كار پژوهش علمی باستان شناختی را شكل ساخت و در بعضی از موارد خاكبرداری ها در طبقه دوم ما را از دست یابی به یك نتیجه اصولی و علمی از طریق كاوش محروم ساخت ،با این حال از آنچه كه باقی مانده در طبقه دوم بود و نیز طبقه چهارم كاوش آن نتایج قابل قبولی ارائه گردد.

نتایج حاصله : ( طرح دستاوردها از جمله اشیا یا نتایج تاریخی و ... )
در ابتدای امر چون هدف استانداری آماده سازی غار برای بازدید كنندگان و جذب آنها بود و با بودجه ای كه برای اختصاص داده بود در جهت تسریع در این كار، فشار را بر روی میراث استان و هیات كاوش برای كار مضاعف نموده بود، با این وجود كاوش و پژوهش در غار و محوطه های اطراف و پناگاه ها در دوفصل كاوش انجام گردید و نظر بر این بود كه بدون پژوهش و مطالعات اساسی در رابطه با غار هچگونه خاكبرداری و پاكسازی در محوطه غار انجام نشود كه در اصل همان برنامه به اجرا در آمد. بدون شناخت لایه های باستانی و مواد فرهنگی آن كاری صورت نگرفت پس از انجام گمانه زنی های در محوطه درون غار و بیرون آن، خاكهای موجود بطور كامل غربال گردید.كه 22 هزار قطعه سفال مربوط به دوره های مختلف غار بدست آمد. چون كاوش غار بصورت اضطرای بود، بنابر این با توجه به اضطراریبودن مورد، بطور هدف مند كند، شناخت دوره های مختلف غار با انجام گمانه زنی مد نظر قرار گرفت كه پس از آن برای ارتباط دادن این دوره ها با محوطه های اطراف و موقعیت مكانی غار كرفتو در دوره های مختلف تاریخی كاوش در این محوطه ها در دستور كار قرار گرفت كه البته این اهداف هیات كاوش در آغاز كار بوده است. در پایان كار با توجه به مطالعات مقدماتی بر روی سفالینه های یافت شده از غار و محوطه های اطراف آن انجام گردیده است. معلوم گشت كه در دوره های پارت و ساسانی و قرون هفت و هشت هجری غار كرفتو فعال بوده ولی از نظر نوع فعالیت و مورد استفاده قرار گرفتنش، متفاوت بوده است. بدین صورت كه در دوره های پیش از اسلام، با احتمال فراوان نوع مركز آئینی و نیایش محسوب می گردیده و در دوره های اسلامی با تغییراتی كه در آن ایجاد كرده بودند به عنوان سكونت گاه و چه بسا مكان دفاعی كاربری داشته است، چرا كه هنوز هم محلی ها با آن قلعه می گویند. قلعه ای كه آثار و بقایای برج مانند قلعه ای كه در بالای كوه قرار داشته، هنوز هم وجود دارد. اما از محوطه هایی كه در فصل دوم به جهت ارتباط با غار كرفتو مورد كاوش قرار گرفت، یك گورستان هزاره اول ق. است كه ظروف منقوش سفالی آن7 مهره ای عقیق و آهكی كوچك و سنجاق های مفرغی و گیره های موی سر مفرغی آن شباهت تام كاملی با اشیا به دست آمد از زیویه دارد زیویه حدودا" در كیلومتری غرب این محوطه قرار گرفته دراین گورستان كه به سال شناسایی گردید و در سال اقدام به كاوش آن شد قبور مستطیل شكل در دل سنگ های رسوبی سست و قابل انعطاف ( تعرف های آتشفشانی ) كنده شده است و اجساد بصورت چمباتمه همراه با اشیا مفرغی و سفالینه های منقوش دفن شده اند.

کردستان بزرگ

هه موو چوار پارچه که ی کوردستان

حوزه جغرافيايي گويش گوراني – زازايي در مناطق كردنشين :

پاوه – نوسود – ژاورود – اورامان لهون – نودشه – حلبچه – بياره – تويله – زنگنه – كا كه اي – روژبياني – دزلي – پير شاليار – رزاو – نگل – ميانه – بخش هايي از ( درسيم – خارپوت – معدن – ارزنجان – ديار بكر – اورفا – بتليس)
گويش گوراني – زازايي بيش از 5/2 ميليون گويشور كرد دارد كه بيش از 5 % درصد جمعيت ملت كرد به اين گويش تكلم مي كنند .

حوزه جغرافيايي گويش كلهري – لري در مناطق كردنشين

این گونه هم دارای ساختمان دستوری ویژه خود میباشد که دارای گونه های زیر است :

الف) گونه کلهری

ب) گونه لری

پ) گونه لکی

ت) گونه فیلی

س) گونه بختیاری

كرمانشاه – اسلام آباد – ايوان – صحنه – كنگاور – كردهاي همدان – قصرشيرين – گيلان – سومار – شيروان چرداول – هليلان – زردلان – لومار – موسيان – ايلام – دهلران – آبدانان – سنقر كليائي – قروه – مهران – خانقين – مندلي – بيره ي – بدره – خرم آباد – كوهدشت – چوار – اركوازي – زرنه – كارزان – سرپل ذهاب – ممسني – كرند – هرسين - تويسركان – اسد آباد – بيستون – سنجابي – دالاهو – پشت كوه و پيش كوه – ميش خاص – هفت چشمه – دره شهر – پهله زرين آباد – مورموري – سراوبازان – ماهيدشت – كامياران – خوران – چمچمال صحنه – چهارمحال بختياري ( شهركرد ) – زرباتيه – خسروي – اركواز ملكشاهي – ريژاو – دزفول – الشتر – دينور – بروجرد – اليگودرز – هفت گلي – سوسنگرد – پلدختر – نيريز – كوت – كوه گلويي – تعدادي از كردهاي دشت شهرزور كه از اهالي ايوان – گيلان – ملكشاهي و خزل مي باشند – ايل ملكشاهي – ايل كلهر – ايل سنجابي – ايل خزل – ايل اركوازي – ايل شوهان
گويش كلهري - لري بيش از 10 ميليون گويشور كرد دارد كه حدود 22% جمعيت ملت كرد به اين گويش تكلم مي كنند .

حوزه جغرافيايي گويش كرمانجي جنوب در مناطق كردنشين

این گویش نیز دارای ساختمان دستوری ویژه ای است و گونه های زیر را در بر میگیرد :

الف )گونه اردلاني
ب) گونه مكرياني

ب) گونه سورانی

پ) گونه جافی

ت) گونه بابایی

مهاباد – نقده-بوكان – سردشت – بانه – پيرانشهر – نقده – اشنويه – سليمانيه – كركوك – اربيل ( هه ولير ) – موصل – رواندز – چمچمال – شقلاوه – كويه – قلعه ديزه – مريوان – سقز – تكاب – سنندج – ديواندره – ليلاخ – روانسر – گروس – شواني – سول ئاوا – جوانرود – ثلاث باباجاني – دوكان – كفري – كلار
گويش كرمانجي جنوب بيش از 10 ميليون گويشور كردي دارد و حدود 22% جمعيت ملت كرد به اين گويش تكلم مي كنند .

حوزه جغرافیایی گويش كرمانجي شمال در مناطق كرد نشين

شهرهای ترکیه شامل : ديار بكر – جزيره – ارزروم – هركي – شكاك- بايزيد – حكاري – ماردين – وان – بتليس – آگري – شمدينان – دهوك – زاخو – عماديه –سنجار – عقره – عفريني – کردهای آذرباییجان غربی شامل : اروميه – سلماس – ماكو – برادوست – ترگور – مرگور- كردهاي قوچان در شمال خراسان ايران – جلالي – دومبلي – كردهاي ارمنستان – حسكه – قاميشلي – حلب – مناطق كردنشين آناتولي –ايروان – باروكلي در كوههاي آرارات – تور عابدين – موش - دوگو – ارزنجان – خرپوت – موصل – آميدي – كوههاي شنگار – سيواس – ملاطيه – اورفا – سلماس – كردهاي شمال خراسان شامل شهرهای شیروان، بجنورد، اسفراین، چناران، فاروج، باجگیران، آشخانه، درگز، کلات، لایین، جوین، مانه و سملقان، راز، ورادکان کردهای شمال ایران: استان گيلان – مازندران – شهرستان نور – كلاردشت ) كردهاي اطراف تهران شهر دماوند و قراء اطراف ، جابان سربندان و سرخده.

گويش كرمانجي شمال بيش از 22 ميليون گويشور كردي دارد كه بيشترين درصد گويشوران كرد را رغم مي زند و حدود 49% از جمعيت ملت كرد به اين گويش تكلم مي كنند .

پراکندگی کردها در ایران

پراکندگی کردها در ایران را به شرح زیر میتوان بیان کرد :

ـ کردان گیلان : عمارلو ، رشوند در رودبار ، در گلوگاه ، بهتویی ، ولی یاری ، باجلان ، چمش گزک و کلهر و ...

ـ کردان قزوین : طایفه چگنی ، جلیلوند ، مافی ، رشوند ، کاکاوند ، باجلان ، پاپلی ، غیاثوند ، کرمانی ، ولی یاری و .. .

ـ کردان رودبار : تیره های عمارلو : قبه کرانلو ، استاجلو ، بیجانلو ، بیشانلو ، شمخانلو ، طایفه کرد رحمت اباد : برامکله ، حاتمی ، پیراصلو ، عمارلو و ... .

ـ کردان زنجان و تاکستان قزوین : زعفرانلو ، ارامانلو ، کیوانلو ، قراچورلو ، عمارلو ، شادلو ، باوه نور و... .

ـ کردان ملایر و همدان : طایفه های زنگنه ، زند ، لک و بهتونی ( بتونی ) و ... .

ـ کردان مازندران : جهان بیگلو ، ملانلو ، دراره ده در ساری ، عبدالملکی و ... ، تیره های کلبادی ، مسگر ، اشکارگر ، خواجه وند ، در کلارشتاق شرف وند ، در کجور طایفه لک ، طایفه های غیاثوند ، اصانلو ، ایرانلو .

ـ کردان گرگان : طایفه های حسنوند ، کاکاوند ، طایفه های کرد کردکوی : زعفرانلو ، کاکاوند ، جهانبگلو ، عمرانلو ، دوانلو ، سپانلو ، منوچهرلو ، عرب خویشانلو ، حسینلو ، طایفه های کرد زیدی ، باباکردی ، کتولی و...

ـ کردان شاهرود : چگنی ، رشوند .

ـ کردان دماوند و خوار و ورامین : طایفه های کردبچه ، جاوان ( جابان ) ، شادلو ، زعفرانلو ، بوربور ، ایزانلو ، قراچورلو ، پازوکی .

ـ کردان کرمان : طایفه های بامری در جبال بارز ، لک در پاریز ، خواجوینی ( خواجه وند ) .

ـ کردان خراسان : طوایف زعفرانلو ، ارامانلو ، سعدانلو ، کیوانلو ، عمارلو ، شادلو ، بچاوند ، باوه نور در قوچان که همگی از ایل بزرگ حسنلو هستند ، کاوانلو در رادکان (چناران) ، دوانلو در مزوج و بجنورد ، عمارلو در نیشابور ، ایزانلو در شیروان ، شیخ امیرانلو ، سووانلو ، پیچپرانلو ، شاملو ، بهادرانلو در قوچان ، پالکانو در جیرستان ، پهلوانلو در باجگیران ، توپکانلو ، تیتکانلو ، حمزه لو ، رشوانلو ، رودکانلو ، زیدانلو در قوچان و بجنورد و درگز ، سیفکانلو در اوغار ، کم کیلانلو در باجگیران ، سپرسپرانلو در جیرستان ، شهرانلو ، دولت خانی و شیخکانلو در اوغار و چناران و قاسملو در اسفراین در درگز ، طایفه های شیخوانلو ، باچوانلو ، قراچورلو ، زیدانلو ، مادانلو ، کیکانلو ، پالکانلو ،کیوانلو زنگنه تورانلو ، دوله شانلو ، ارتکانلو ، بریوان لو ، چگنی ، صوفیانلو ، بادلو ، کپکانلو ، گوشانلو ، گیلانلو و ...

کردان کلات : اردلان ، شارلو ، گوشانلو ، ترسانلو ، بادللو و ...

کردان کرمانشاه : ایل ها و طایفه های : سنجابی ، کلهر ، گوران ، قبادی ، چوپان ، کاوه ، باباخانی ، ولدبیگی، مصطفی سلطانی ، کانی سانی .

کردان منطقه کامیاران: طایفه های کمانگر ، لطف الله بیگی، شهیدی، کشککی احمدی.

کردان منطقه سنندج : طایفه های اردلان سنندجی : حبیبی ، کلماسی ، زند ، آصف ، اردلان ، شاه ویسی ( شاه اویسی ) ، بابان ، وکیل . صادق وزیری مسعود وزیری ، معتمد وزیری ، آصف وزیری ، مردوخی و ...

کردان بانه : طایفه های شهیدی ، بهرام بیگی ، احمدی ، توکلی ، لطف الله بیگی و ...

کردان منطقه جوان رود : عناقی ، امامی ، رستم بیگی ، باباخانی و ...

کردان منطقه سقز : فیض الله بیگی ، گورک ، تیله کوهی ، جاف ، سقز ، کلالی و افشار و ...

کردان آذربایجان غربی : طایفه های ایل شکام در سلماس ، بیک زاده در غرب ارومیه و ...

کردان ماکو و خوی : ایل میلان ، خلکانی ، جلالی ، حیدرلو ، و کره سنی و مامش

کردان منطقه نقده : ایل زرزا ، ایل مامش ، ایل هرکی ، ایل سادات ، ایل پیران و ...

کردان منطقه مهاباد : ایل ها و طایفه های گورک ، منگور ، دهیکری ، عثمان بیگی ، قاسملو و ...

کردان منطقه سردشت : ایل ها و طایفه های باسک کوله ، بریاحی ، پیشدری ، کلاسی و ایل مکاری و ...

کردان خوزستان : طایفه های سگوند ، رحیم خانی ، سگوند حاجی خانی ، طایفه ممله و طایفه های جانکی و جوانکی و لرکی و ...

کردان در فارس : طایفه های زراسو ، دنیا رانی ، بهداروند ، احمد خسروی ، بابااحمدی ، دورکی ، بابادی ، بختیاروند ، طایفه های محمدصالح ، موگویی ، محی وند ، کیان ارثی .

کردان در بلوچستان : طایفه های سهراب زایی ، مصطفی زایی ، میرابلوچ زایی ، گدازایی ، شه کرم زایی ، الله رسان زایی ، جمال زایی ، کمال خانی زایی ، علم خان زایی ، درزاده ، غلام رسان زایی ، شهدادزایی ، سید خان زایی ، سالار زایی ، علما خان زایی ، میریحیا زایی ، مرادزایی ، گل محمود زایی ، ناگزی زایی شهمراد زایی ، گنگدازایی ، بولگاک زایی ، متیم زایی ، عجب زایی ، کرم زایی ، ناروزایی .

کردان لرستان : ایل و طایفه های حسنوند ، کاکاوند ، کولیوند ، بوسغوند ، دلدوند ،تاج وند ، مظفروند ، باریکوند .

ایل ها و طوایف پر شمار دیگری از کردان را می توان نام برد که در سراسر ایران پراکنده اند که یادآوری همه آنها از حوصله این نوشتار مجمل خارج است .

از این رو بر این باورم کردستان خود ایران است.

مولف کتاب ایلات و عشایر ایلات ایران را به دوفرقه ایرانی الاصل وبیرونی تقسیم میکند .

گروه نخست شش طایفه بودند . طایفه اول لران بودند مرکب از چهار ایل بزرگ که تمام فرقه لربه مذهب تشیع بودند.طایفه دوم مگروس ،کلهر و مکری بودندکه از همدان تابه سرحد مراغه سکونت داشتندبه قدر یک ربع از ایشان به مذهب تشیع بودند.طایفه سوم کردهای خراسان بودندکه چهار ایل بزرگ آنها زعفرانلو وسعدانلو در خبوشان کوانلو در رادکان (چناران) ودوانلو در نزدیکی جاجرم سکونت داشتند و مالگذاری به دولت نمیکردند ........

گذشته از ملاکهای مردم شناسی ، انسان شناسی و جامعه شناسی در دوران اسلامی ایلات صحرانشین ونیمه صحرانشین ایران را میتوان به سه گروه بزرگ تقسیم کرد : گروه اول عرب ،ترک و ترکمان ،گروه دوم آنها که نه عرب بودندو نه ترک که پیش از حمله اعراب نیز در ایران زندگی میکردند.

گروه سوم کردها ،لرها،بلوچهاو گیل ها.

تعداد کردها از همه بیشتر بود.همگی ساخت ایلیاتی داشتند و بخشی در روستاها و بخشی دیگر نیمه صحرا نشین زندگی میکردند محل استقرار کردان در شمال غربی ایران تاسوریه گسترده بود که پیشتر مفصلا در موردش توضیح داده شده است.

کردهای قزوین

کردهای قزوین از ایل‌های کرد ایران هستند که در سرزمین قزوین سکونت دارند و عبارتند از: «باجلان، بهتوئی پاپلی، چگینی، جلیلوند، رشوند، غیاثوند، کاکاوند، کرمانی و ایل مافی»

«دستهٔ دیگر طوایف شهرستان قزوین، اکراد هستند که معلوم نیست چه وقت آنها را باینحدود کوچانده‌اند. حتی روسای آنها نیز نمی‌دانند که در چه دوره و به چه علت و در چه تاریخ آنها را به این ناحیه آورده‌اند. بعضی عهد شاه عباس بزرگ و برخی دوران نادرشاه، گروهی نیز زمان آغامحمدخان قاجار را حدس می‌زنند. ظاهراً پیش از دوران قاجاریه آنها را کوچانده‌اند که انتقال آنها در خاطره‌ها نمانده‌است. در تاریخی هم ذکر نشده‌است. در صورتی که اگر در زمان آغامحمدخان آنها را به این شهرستان آورده بودند هم در خاطر مردان آنها سینه به سینه محفوظ می‌ماند و هم در تاریخ قاجاریه ذکر می‌شد».

«طوایف اکراد فعلی را هم ممکن است تصور نمود که شاهنشاه صفوی بحدود قزوین کوچ داده و در دهستانهای غربی و شمال غربی در برابر شاهسونها مکان داده باشد که اگر طوایف مزبور بخیال خودسری و گردنکشی افتادند با نیروی اکراد آنها را سرکوب کند و اگر اکراد بیاغیگری برخواستند به کمک شاهسونها بتادیب آنها بپردازد. چون قسمتی از شاهسونهای اطراف قزوین به «شاهسون بغدادی» معروفند احتمال داده می‌شود آنها را از پیرامون بغداد به آنجا کوچ داده باشند».

«بالجمله طوایف کرد در دهستانهای تارم و قاقزان و دودانگه و رودبار و الموت و کوهپایه و فشاریات و فشگلدره، اکثر تخته قاپی و در دهات سکونت دارند. معذالک عده‌ای نیز به قشلاق _ ییلاق میروند. قشلاق آنها «تارم» و سواحل رودخانهٔ شاهرود و خاک عمارلو است و ییلاقشان قاقزان و اطراف جاده رشت و دامنه البرز کوه و غیره‌است».

«طوایف اکراد در قزوین عبارتند از: باجلان، بهتوئی پاپلی، چگینی، جلیلوند، رشوند، غیاثوند، کاکاوند، کرمانی و مافی و حبیب وند و گورانی. خوانین این طوایف جز کاکاوند تمامی در شهر مقیم بودند که اکنون نیز اولاد آنها در شهر ساکنند».

روستای تفک

تپه تفک مربوط به هزاره اول تا دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان بوئین زهرا، روستای تفک واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۱۰۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مردم روستای تفک به دامداری و کشاورزی مشغول هستند . و باغات این روستا شامل باغ پسته ،باغ گردو ، باغ هلو ، سیب ، بادام، و.....

این روستا دارای یک مرغداری میباشد و بیشتر ساکنین این روستا مذهبی هستند. و اخیرا به نهال کاری روی آوردند.

جمعیت این روستا حدودا 700 نفر میباشند. وجمعیت در حال رشد است. این روستا به آب برق تلفن و گاز . مجهز می باشد.

منبع: کردستان بزرگ

نیل آرمسترانگ، اولین فضانوردی که در سفر تاریخی فضاپیمای آپولو ۱۱ در سال ۱۹۶۹ به روی کره ماه قدم گذاشت، در سن ۸۲ سالگی درگذشت.

آقای آرمسترانگ در لحظه قدم گذاشتن به خاک کره ماه این جمله معروف را به زبان آورد: "این گامی کوچک برای یک انسان و جهشی بزرگ برای بشریت است."

او چند هفته پیش تحت عمل جراحی قلب قرار گرفته بود.

باراک اوباما، رییس جمهوری آمریکا درباره آقای آرمسترانگ گفته بود: "او نه تنها برای زمان خود، بلکه برای همیشه، یکی از بزگترین قهرمانان آمریکا است."

نوامبر سال گذشته میلادی، یکی از پرافتخارترین مدال‎‌های غیر نظامی آمریکا، یعنی مدال طلای کنگره به این فضانورد اعطاء شد.

تصاویری و صداهای پر التهاب گزارش مستقیم سفر آرمسترانگ و گروهش در ۲۱ ژوئیه سال ۱۹۶۹ توسط دست کم ۵۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان به طور زنده دنبال شد.

حتی ریچار نیکسون، رئیس جمهوری وقت آمریکا لحظاتی پس از این فتح بزرگ فضانوردی، از طریق تلفن با آمسترانگ در کره ماه صحبت کرد.

باز آلدرن، فضانوردی که آرمسترانگ را در سفر به ماه همراهی کرده بود، به بی‌بی‌سی گفت: " خیلی دردناک است که ما نمی توانیم در پنجاهمین سالگرد سفر به کره ماه، همگی با هم باشیم. من او را به عنوان یک فرمانده قابل به یاد خواهم داشت."

قهرمان فروتن

نیل آرمسترانگ در پنجم ماه اوت سال ۱۹۳۰ در ایالت اوهایو آمریکا به دنیا آمد.

رویای پرواز در آرمسترانگ از همان ایام کودکی به قدری قوی بود که او فوت و فن پرواز را پیش از گرفتن گواهینامه رانندگی آموخت.

او در جنگ میان آمریکا و کره خلبان جوان نیروی دریایی بود.

بعد از جنگ هم به عنوان خلبان خبره ای که محصولات آزمایشگاه فضایی ناسا را می‌راند، به سازمان فضایی آمریکا پیوست.

کارنامه کاری آرمسترانگ پر از مدال‌های رنگارنگ و دیپلم‌های افتخار است اما او تا پایان عمر مردی خجالتی و فراری از دوربین‌های تلویزیونی باقی ماند.

آرمسترانگ پس از ماموریتش با آپولو ۱۱ به کره ماه، به عنوان مدرس فضانوردی در دانشگاه سینسیناتی فعالیت کرد و تصمیم گرفت که دیگر از مدار کره زمین خارج نشود.

شهرت او همیشه مورد توجه بنگاه‌های اقتصادی و سیاسی آمریکا بود که می‌خواستند نام و تصویر او را کنار خود ببینند اما آرمسترانگ تا پایان عمر نپذیرفت که به طرفداری یا مخالفت از یک جناح سیاسی سخنی بگوید.

زندگی شخصی او هم فراز و نشیب زیادی داشت؛ مانند ماجرای افتادنش از تراکتور و قطع شدن انگشت حلقه اش که البته دوباره در بیمارستان به دستش پیوند داده شد.

او دو هفته پیش تحت جراحی قلب قرار گرفته بود اما روز گذشته در حالی که وارد هشتاد و دومین سال زندگی اش شده بود در بیمارستان کلمبوس ایالت اوهایو درگذشت.

با این حال او شانس دیدن برآورده شدن یکی دیگر از آرزوهای بشر را داشت.

نیل آرمسترانگ آنقدر خوش شانس بود که در روزهای آخر زندگی اش شاهد یک موفقیت فضایی بزرگ دیگر باشد و آن فرود کاوشگر ناسا بر روی کره مریخ بود.

آمسترانگ در سال ۲۰۱۰ و هنگامی که ۸۰ سال سن داشت در مصاحبه ای گفته بود که اگر از او بخواهند، آماده است تا به عنوان فضانورد به مریخ اعزام شود.

او نخستین کسی بود که کره زمین را از فضا مشاهده کرد.

او گفته بود تصاویری را که مشاهده کرده، "بسیار وجد آور و ورای هرگونه تجربه بصری ای" بوده که وی با آن مواجه شده است.

منبع:انجمن فیزیکدانان جوان ایران

ته‌مه‌نی زستان رووی له‌ ته‌واو بوون بوو.ورده‌ ورده‌ وه‌رزی کۆچ و ماڵاوایی هه‌وره‌ ره‌شه‌کان له‌سه‌ر چیاکانی ئه‌م وڵاته‌ خۆی ده‌نواند.بۆنی به‌هار هه‌موو جێگایێکی له‌به‌رگرتبوو و ئیدی ئاسمان سه‌کۆی سه‌رهه‌ڵدانی قشقه‌ڕه‌کان نه‌بوو. به‌فری سه‌ر لووتکه‌ی کێوه‌کان ده‌توایه‌وه‌ و شه‌تاو به‌ سه‌ر و رووی کێوه‌کاندا ده‌هاته‌ خوارێ. ده‌تگوت ئه‌ویندارێکه‌
و بۆ یه‌که‌مین جار دڵداره‌که‌ی ده‌بینێ.گوڵ و گیا سه‌رله‌نوێ له‌ خاک ده‌هاتنه‌ده‌ر و له‌ کۆیله‌تی رزگار ده‌بوون.

داره‌کان که‌ تا دوێنێ رووت و قووت له‌ به‌رده‌م زستانی دیکتاتۆردا دیل و یه‌خسیر بوون
کراسی سه‌وزیان له‌به‌ر کردووه‌. باڵنده‌کانی کۆچه‌ری دیسان هاتنه‌وه‌ بۆ وڵات و له‌ باوه‌شی گه‌رمی نیشتماندا حه‌سانه‌وه‌. شۆڕه‌سواری به‌هاری، ره‌شه‌مه‌ی
مل‌هوڕ و مرۆڤ‌کوژی کوشت و باره‌گای زوڵم و زۆری له‌ناو برد. باڵنده‌کان دیسان له‌ناو دارستاندا له‌م چڵ بۆ ئه‌و چڵ ده‌فڕێن و به‌ بینینی دووباره‌ی ئه‌وینه‌که‌یان ده‌یانچریکاند. به‌مجۆره‌ دوو ئه‌ویندار له‌ باوه‌شی نه‌ورۆزدا و له‌سه‌ر چیای خۆشه‌ویستی، ئاڵای رزگار
بوونیان هه‌ڵکرد و به‌ خوێندنی سروودی ” ئه‌ی به‌هار ” سه‌ربه‌خۆیی خۆیان راگه‌یاند.

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

دژ کردان در سوریه

کردستان سوریه (به کردی: Başûrê Rojavayê Kurdistanê، باشوورێ رۆژاڤایێ کوردستانێ) (به فارسی: جنوب غربی کردستان) بخش کردنشین در شمال خاوری و شمال سوریه می‌باشد که بخشی از استان‌های حسکه، رقه و حلب را در بر می‌گیرد ^[۱]. شمار زیادی از کردها در شهرهای بزرگ، مانند حلب و دمشق زندگی می‌کنند. اقلیت‌های غیر عرب ۱۹٫۷٪ جمعیت سوریه(۲۱٬۷ میلیون) را می‌سازند که ۱۸ درصد جمعیت سوریه کردها هستند ^[۲] که همواره از سوی فرمانروایان حزب بعث سوریه نابود شمرده شده‌اند. کردها، (همانند ترکیه و عراق)، بزرگ‌ترین گروه اقلیت نژادی در سوریه نیز هستند. با آنکه کردهای سوریه نزدیک به ۱۸ درصد از جمعیت این کشور را تشکیل میدهند، اما دچار محرومیت هستند و بیشترین ظلم ها در حق آنان انجام شده است. ( آمار سیا اقلیت‌های غیر عرب جمعیت سوریه (با جمعیت ۲۱٬۷ میلیون) را ۹٬۷٪ می‌داند ^[۳] و آمار وزارت امور خارجهٔ آمریکا، ۹ درصد جمعیت سوریه را کرد می‌داند^[۴] )

با به قدرت رسیدن حزب بعث نگرش ضد قومیتی در سوریه گسترش یافت و بسیاری از کرد های سوریه از از مزایای اجتماعی محروم شدند و حتی زمین های کشاورزان ساکن منطقه هایی مثل الحرزکه و قامشلی مصادره شد. در این زمان نگرش شونیستی در سوریه افزایش یافت و کردها در شرایط کاملا دشواری قرار رگفتند و بسیاری از آنان تابعیت خود را به طور اجباری از دست دادند. ^[۵] وضعیت کردها در سوریه در برابر دیگر کشورها ناگوارتر گزارش شده‌است و پشتیبانان حقوق بشر همواره آزار و پیگرد دیده‌اند. ^[۶]، ^[۷] ^[۸]

در سوریه کردها یا سنی شافعی هستند و یا شیعه علوی؛ که در میانشان ایزدی هم یافت می‌شوند. حکومت حزب بعث سوریه، برای این کشور که نشیمن تیره‌ها، تبارها و گروه‌های زبانی گوناگون است تنها یک هویت و موجودیت می‌شناسد و آن هویت عربی است. کردهای سوریه بزرگترین اقلیت ملی در این کشور هستند که از تمامی حقوق ابتدایی زندگی بی‌بهره‌اند. به همین دلایل کردستان نیز در سال ۲۰۱۱ به اعتراض‌های مردمی در سوریه پیوست و مردم شهرهای کردستان سوریه در اعتراض به سیاست‌های دولت و حمایت از اعتراض‌های مردمی در سوریه در چند شهر دست به تظاهرات زدند. ^[۹]

در تحولات اخیر سوریه کردها به صورتی فعال و تاثیرگذار شرکت می‌کنند. از آن میان می‌توان به نامگذاری «جمعه آزادی» (آزادی کلمه‌ای است مشترک در زبان کردی و فارسی) و یا جمعه‌ای به نام «اسیران آزادی» نام برد. همچنین حضور فعال کردهای در اعتراضات چه در مناطق کردنشین حسکه و قامشلی و چه در محلات کردنشین دمشق پایتخت سوریه، نشان از برجسته شدن هر چه بیشتر نقش کردها در تحولات اخیر سیاسی سوریه دارد. مهمتر از همه حضور فعال اپوزیسیون کرد سوریه در نشست استانبول است.

مقاله اصلی:تاریخ کردها

به دنبال جنگ جهانی اول و تجزیهٔ امپراتوری عثمانی، کردهای تحت تسلط این امپراطوری در بین سه کشور ترکیه، عراق و سوریه تقسیم شدند و سوریه هم تحت لوای فرانسه قرار گرفت. در جریان مناقشهٔ موسل در سال ۱۹۲۵، تنش در روابط ترکیه و فرانسه بالا گرفت، در این گیرودار دولت فرانسه از کردهای غرب کردستان خواست که به این دولت در جنگ با ترکیه کمک نمایند و در عوض آن فرانسه متعهد شد که به حل مسئلهٔ کرد در سوریه کمک نماید. در همین راستا دولت فرانسه به پشتیبانی از حزب خویبون و قیام شیخ سعید پیران در سال ۱۹۲۵ می‌پرداخت و سوریه به مأمن و پناهگاه کردهای فراری از ترکیه بدل شده بود. در نهایت اختلاف ترکیه و دولت فرانسه از میان رفت و در سال ۱۹۲۹ در آنکارا، این دو کشور قرارداد ترکیه‌- فرانسه را به امضا رساندند که به موجب آن منطقه‌ای در مرز سه کشور ترکیه، عراق و سوریه به کردها اختصاص یافت و این منطقه به سه استان حسکه (جزیر)، رقه و حلب تقسیم شد. کردهای این بخش از کردستان با لهجهٔ کرمانجی صحبت می‌کنند براوردها حکایت از آن دارد که ۱۰٪ جمعیت فعلی سوریه را که بالغ بر ۲٫۵ میلیون نفر می‌باشند را کردها تشکیل می‌دهند.

اولین جنبش کردهای سوریه در سال ۱۹۲۸ و در جهت کسب حقوق ملیشان خود را نشان داد. در راستای این جنبش کردهای سوریه مطالبات خود را در اولین گام تسلیم پارلمان سوریه کردند. این مطالبات عبارت بودند از:

زبان کردی در مدارس مناطق کردنشین تدریس شود و در ادارات به رسمی شناخته شود.
کردها خود ادارهٔ امور خود را بدست گیرند.

این مطالبات با مخالفت فرانسوی‌ها روبه‌رو شد. در آنهنگام روابط کردها و اعراب بسیار حسنه بود و دوش به دوش هم جهت آزادی سوریه مبارزه می‌کردند. این همکاری سبب شده بود که کردها به تأمین حقوق ملی خود در سوریه خوش‌بین باشند ولی متأسفانه پس از پایان تسلط فرانسه بر سوریه و استقلال این کشور، عربها تمام تعهدات خود را زیر پا گذاشتند. کردها نه‌تنها به حقوق خود نرسیدند بلکه وضعشان از قبل هم بدتر شد کودتای نظامی یکی پس از دیگری به وقوع پیوست و در نهایت قدرت به ناسیونالیستهای عرب رسید. این اتفاق تأثیرات منفی زیادی بر سرنوشت کردها گذاشت زبان کردی ممنوع شد و کم کم کردها تحت ستم مضاعف قرار گرفتند. در سالهای ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۱، همگام با تأسیس حزب بعث و قدرت گرفتنش در سوریه و تأکید بر ناسیونالیزم عرب، در سال ۱۹۶۳ تنش میان کردها و اعراب بالا گرفت.

کشف و حفر چاههای نفتی در مناطق کردنشین موجب شد که اعراب از حس تجزیه‌طلبی کردها هراس پیدا کنند. یک ژنرال سوری در گزارش خود در سال ۱۹۶۰ می‌گوید که: مشکلات ناشی از وجود کردها پوسته‌ای کاذب در سرزمین اعراب است که باید این پوسته کنده شده و دور انداخته شود. آنچه که مسلم است موقعیت مناسب جغرافیایی کردها و نفت و اقتصاد قوی در کردستان مانند خوره به جان کردها افتاده‌است و وجودشان تهدید سیاسی بالقوه‌ای است برای آیندهٔ اعراب در سوریه.

سرشماری سال ۱۹۶۲ در سوریه بیم و هراس را در دل دولتمردان سوریه دو چندان نمود در واقع هدف از این سرشماری یافتن جهت انکار وجود ملت کرد در سوریه بود به این منظور کردها برای اینکه ثابت کنند که شهروند سوریه هستند می‌بایست اثبات می‌کردند که از سال ۱۹۵۳ در آن کشور ساکن هستند. در واقع منظور اصلی دولت سوریه تعریب مناطق کردنشین بود به این بهانه کردها حقوق شهروندی خود را از دست می‌دادند. در حال حاضر ۳۰۰ هزار نفر از کردهای سوریه فاقد شناسنامه می‌باشند و در خاک سوریه بیگانه محسوب می‌شوند و یا به چشم میهمان نگریسته می‌شوند، و حق خرید زمین و املاک از آنها سلب شده‌است. آنها از حقوق ابتدایی خود محرومند، در ادارات دولتی استخدام نمی‌شوند و قادر به ازدواج و تشکیل خانواده به صورت رسمی نمی‌باشند، حق رأی و کاندیداتوری ندارند و چون پاسپورت برایشان صادر نمی‌شود نمی‌توانند به کشورهای دیگر مسافرت نمایند. در سوریه کسانی که شناسنامه ندارند و کرد هم نیستند به نسبت کردها وضعیت بهتری دارا می‌باشند.

بیانیهٔ جهانی حقوق کودک در سال ۱۹۵۹ در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویب رسید و سوریه نیز در سال ۱۹۹۳ مفاد این بیانیه را پذیرفت و به عضویت آن درآمد. به موجب این بیانیه کودکان پس از تولد صاحب شناسنامه می‌گردند و به عنوان شهروند رسمی آن کشور به حساب می‌آیند. طبق بند ج ـ مادهٔ ۳ حقوق شهروندی سوریه، کودکانی که از پدر و مادر بی‌شناسنامه و یا بی‌هویت متولد می‌شوند همچون شهروند سوریه محسوب می‌شوند اما این قانون برای کردها صدق نمی‌کند و این نقض آشکار بیانیه جهانی حقوق بشر و حقوق کودک است.

اکنون جنبش دمکراسی‌خواهی در کشورهای عربی شمال آفریقا و خاورمیانه آغاز گشته و بخش عمدهٔ این کشورهای توتالیتر را فراگرفته‌است. موج نارضایتی‌ها و اعتراضات جهت تأمین حقوق بشر، آزادی، دمکراسی و عدالت اجتماعی ادامه دارد. در سوریه نیز مردم با سرکوب و اختناق شدید نظام حاکم، به میدان آمده و خواستار تغییر در وضع موجود و پایان حکومت غیردمکراتیک حزب بعث می‌باشند. در این میان حضور کردها و ابراز مطالبات ملی آنها بسیار کمرنگ است و مطالبات آنها در حداقل حقوق شهروندی در چهارچوب خاک سوریه خلاصه شده‌است. در تاریخ سیاسی سوریه کردها هیچ‌گاه نتوانسته‌اند یک جنبش مقتدر و فراگیر آزادی‌خواهانه را به وجود آورند و دلایل آن برمی‌گردد به:

وضعیت جغرافیایی: هرچند که مناطق کردنشین سوریه به مرزهای کردستان ترکیه و کردستان عراق متصل است ولی این مناطق در داخل خاک سوریه به صورت سه بخش مجزا از هم قرار گرفته و در بین آنها اعراب اسکان یافته‌اند.
شیوهٔ برخورد خشن و سختگیرانهٔ نظام حاکم بر سوریه هیچ‌گاه اجازهٔ آشکار را به کردها نداده‌است. در هیچ مقطعی کردهای سوریه حق داشتن رادیو و تلویزیون و روزنامه به زبان کردی را نداشته‌اند و قادر به تحصیل به زبان مادری خود نبوده‌اند در واقع بخش اصلی ضعف کردها ناشی از قدرت حکومت مرکزی در سوریه بوده‌است.
بخش عمده‌ای از ضعف گفتمان ملی‌گرایی کردهای سوریه به حضور رهبری پ‌ک‌ک برمی‌گردد. در واقع هرچند پ‌ک‌ک نقش اساسی در بازتولید احساسات ناسیونالیستی در ترکیه داشته‌است اما در سوریه در این خصوص نقشی منفی داشته و تاهنگام حضور در خاک سوریه همواره در جهت جلب حمایت دولت این کشور وجود کردها را انکار می‌نمود.
تعدد احزاب و ضعف ساختاری و سیاسی آنها تا این هنگام مانع از ایجاد گفتمانی واحد در بین کردهای سوریه بوده و در واقع احزاب بیشتر به جدال و کشمکش با یکدیگر پرداخته‌اند. به همین دلیل در ۴ / ۷ / ۲۰۱۱ تشکیل یک جبهه مشترک میان احزاب کردستانی سوریه اعلام شد.

کنفرانس احزاب سیاسی کردستانی سوریه که در شهر دورتموند آلمان برگزار شد، دو روز به طول انجامید و در پایان با اعلام تشکیل یک جبهه متحد، به کار خود پایان داد. «جبهه احزاب کردستانی سوریه»، بر احقاق حقوق کردها و همهٔ ساختارهای ملی و مذهبی سوریه تاکید نمودند. جبهه، خواستار توقف اعمال خشونت علیه تظاهرات کنندگان شده‌است. این جبهه با شرکت ۱۱ حزب سیاسی کردستانی سوریه تشکیل شده و امور این جبهه از سوی دو کمیته اجرا خواهند شد.

محرومیت از شهروندی

پس از اینکه حافظ اسد، رهبر حزب بعث، در سال ۱۹۷۰، به جایگاه رئیس جمهوری سوریه دست یافت، سرکوب و خفقان کردها و دیگر اقلیت‌های این کشور، به گونه‌ای چشم گیر افزایش یافت. بعثی‌های سوریه عملیاتی همانند و هم‌زمان با صدام حسین رهبر حزب بعث عراق و رئیس جمهور وقت این کشور که در کردستان عراق انجام می‌داد و حملات یا عملیات تعریب (عربی کردن منطقه) نامیده می‌شد را آغاز کردند.

افزون بر اینکه سرزمین کردستان سوریه از فقیرترین بخش‌های این کشور می‌باشد در سال ۱۹۶۲ فرمانروائی سوریه حق شهروندی صدها هزار تن از کردها را گرفت و حتی آنان را از آمار کشور نیز زدود، که البته این شمار، اکنون پس از گذشت بیش از ۴۰ سال افزایش یافته‌است. این شمار از کارت شناسایی ملی (ID) محرومند که برای ضروری ترین، ابتدایی‌ترین و حیاتی‌ترین نیازهای خود همچون درمان، آموزش و... بنیادی می‌باشد.

بر اساس نتایج یک تحقیق بین المللی سازمان دیده بان حقوق بشر دولت سوریه همچنان به ژینوساید بر علیه کردها ادامه می‌دهد.

طبقه بندی 88 زبان اول دنیا بر اساس مجموع ارزشها؛:

1- انگلیسی 2- فرانسه 3- اسپانیولی 4- آلمانی 5- ژاپنی 6- هلندی 7- عربی 8- سوئدی 9- ایتالیایی 10- دانمارکی 11- ایسلندی 12- فنلاندی 13- رومی 14- روسی 15- لهستانی 16-پرتغالی 17- نروژی 18- ( چینی ) ماندرین 19- عبری 20- چک 21- اسلوونی 22- مجاری 23- کره ای 24- ارمنی 25- استونی 26- ترکی 27- یونانی 28- کاتالانی 29- اسلوواکی 30- کروواتی۳۱- کردی 32- بلاروسی 33- آلبانیایی 34- رومانیایی 35- کیروندی / رواندایی36- تاگالوگ 37- هندی 38- باهاسا 39- بلغاری 40- فارسی 41- صربی 42- قزاقی 43- هاائوسائی 44- پئول 45- پنجابی 46- سواحیلی 47- آذری 48- بنگالی 49- مینی 50- هاکا 51- ویسایان / سبوئانو 52- اردو 53- سیندی 54- ویتنامی 55- بامبارا 56- ازبکی 57- یوروبا 58- پشتو 59- تامول 60- نپالی 61- گوارانی 62- ایگبو 63- تایلندی 64- جاوانایی 65- یوئه 66- ووئی 67- اکراینی 68- خمری 69- آفریقایی 70- سودانی 71- گرجی 72- بوجپوری / بیهاری 73- خیانگ 74- مادوری 75- گانی 76- ژوانگی 77- گوجاراتی 78- تلوگو 79- ماراتی 80- مالایی 81- سینگالی 82- راجاستانی 83- کاننادا 84-اوریایی 85- آمهاریک 86- آسامایی 87- شونا 88- بیرمانی

ملت کورد........

ملت کرد همانند کلیه ملل جهان دارای افتخاراتی بس عظیم است. فرزندانی در دامن آب و خاک کردستان پرورده شده اند که نه تنها جامعه و ملت خود بلکه ملل دیگر هم از آنها بهره برده اند.

کردها سردارانی چون «اشپوئن» « آریو برزن» «صلاح الدین ایوبی » «صارم بگ»

وصحابی چون «گابان»

و علمائی چون «ابن خلکان» «ابن قتیبه دینوری» «ابن اثیر» «قزلجی»

و قاریانی چون «عبد الباسط»

و شعرائی چون «خانی» «حاج قادر کویی» «نالی» «په شیو» «موید زاده»

و فیلم سازانی چون «یلماز گونایی» بهمن قبادی»

و رمان نویسانی چون «ابراهیم احمد» یاشار کمال» و نویسندگانی چون «بدلیسی» «قره داغی» «عقاد» »بدر خان»

و مترجمانی چون «محمد قاضی» «هه ژار» «خرم دل» «ابراهیمی»

و مبارزانی چون «شیخ سعید» «شیخ شمزینی» «احسان نوری پاشا» «شریف زاده» «معینی» «بارزانی بزرگ»

و عرفایی چون« شیخ سراج الدین» «حسام الدین» «شیخ عبید الله» و«جعفرقلی زنگلی.عارف و شاعر ونوازنده و سراینده محبوب کردهای خراسان»......... داشته است.

باید مسلمین غیر کرد بیش از کردها به «صلاح الدین ایوبی» افتخار کنند. تا جهان باقی است مسلمین در تاریخ و تفسیر مدیون «ابن اثیر» و قاریان قران شاگرد «عبد الباسط» خواهند بود.

تاریخ ادب فاقد صد نفر مثل «خانی» «نالی» و «مولوی» است وایران به وجود «هه ژار» و «محمدقاضی» افتخار می کند.

گیبودوس:

یک منتقد و طنز نویس معروف فرانسوی است که معمولا در مورد همه ملتها می نویسد و نوشته هایش دارای اعتباری خاص و پر طرفدار است. طنزهایش معمولا عمیق هستند و هیچ وقت طنزهایش حرمت شکنی و توهین به ملتی را بر ندارد. در مورد ملت کرد نیز طنزی نوشته بود که خواندن آن خالی از لطف نیست. او می گوید«یک دوست بوسنیائی دارم که هر وقت او را می بینم از بدبختی و مظلومیت ملتش می نالد، ومن هم به او دلداری میدهم و به او می گویم : برو خدا را شکر کن اگر فلسطینی بودی چکار میکردی؟

یک دوست فلسطینی دارم که همیشه از سر گردانی و مظلومیت ملت خود گله و شکایت می کند، و من به او مگویم که برو امیدوار باش و زیاد ناراحت نباش، اگر کرد بودی چکار می کردی؟؟؟

یک دوست کرد دارم که ناله و شکایتی ندارد، من هم از این بابت خوشحال هستم، چون اگر شکایت می کرد آنوقت دیگر نمی دانستم چه طوری و با چه چیزی او را دلداری بدهم چه کسی را پیدا کنم که از او ستمدیده تر و سرگردانتر باشد؟؟؟!!!!!

سەرچاوە:بنکەی کازێوە

کاتێک ده‌رباره‌ی خۆشه‌ویستی ده‌دوێیت به‌چرپه‌ بدوێ . (شکسپیر)

خۆشه‌ویستی به‌هاری ژن و پایزی پیاوه‌. (هێلینڕۆناڵد)

ئه‌گه‌ر ڕێکه‌وت کوڕێک باسی دڵڕه‌قی کچێکی بۆ کردیت، ئه‌وه‌بزانه‌ که‌ دڵی له‌ ناو ده‌ستی کچه‌که‌دایه‌. (برنیس)

خۆشه‌ویستی هیچ یاسایه‌کی نیه‌. (بوریسیۆس).

سه‌فه‌ری خۆشه‌ویستی ڕێگه‌یه‌کی خۆشی هه‌یه ‌ئه‌گه‌ر بتوانی له‌کۆتایی ڕێگه‌ی شه‌به‌قی ڕوناکی و خۆشبه‌ختی ببینی خۆشه‌ویستی ته‌مه‌نی بۆ نیه‌، یاسایه‌کی هه‌یه‌ئه‌ویش وه‌فاداریه. ( آرشام )

خۆشه‌ویستی کوێره‌ و تام وچێژی زیاتره‌ ئه‌گه‌ر که‌سانی دیکه‌ هه‌ستی پێ بکه‌ن. ( تۆرجینیڤ

ادامه نوشته

رێکخراوه‌ی فه‌رهه‌نگی - ئه‌ده‌بی مه‌وله‌وی کوردی سنه‌ به‌ هاوکاری ئیداره‌ی فه‌رهه‌نگ و ئیرشادی ئیسلامی پارێزگای کوردستان، له‌ درێژه‌ی چالاکییه‌کانی خۆیدا به‌ مه‌به‌ستی به‌رز راگرتنی فه‌رهه‌نگ و ئه‌ده‌بی کوردی، یه‌که‌مین "خه‌ڵاتی ئه‌ده‌بی مه‌وله‌وی کورد" له‌ بواری شێعردا به‌ڕێوه‌ ده‌بات. بۆیه‌ له‌ هه‌موو شاعیرانی به‌ڕێز داوا ده‌که‌ین به‌ له‌به‌رچاوگرتنی ئه‌م خاڵانه‌، به‌رهه‌مه‌کانیان تا کاتی دیاریکراو ره‌وانه‌ی ئه‌م ده‌بیرخانه‌یه‌ بکه‌ن.

هه‌موو شاعیرێ بۆی هه‌یه‌ له‌م فستیڤاڵه‌دا به‌شداری بکات، بۆ وه‌رگرتنی خه‌ڵاتی ئه‌ده‌بی مه‌وله‌وی کورد و 3 خه‌ڵاتی تایبه‌تی دیکه‌، 3 که‌س له‌و شاعیرانه‌ که‌ به‌رهه‌میان هه‌ڵبژێردرێت و له‌ 5 ساڵی رابردوودا کتێبی شێعریان چاپ کرابێت له‌ پێشه‌وه‌دان. (ناردنی کتێبی چاپکراو پێویسته‌).

ادامه نوشته

ڕووناكه‌ ئاسۆ

خوێندكارانی خۆشه‌ویست و به‌ڕێز:

هه‌ڤاڵی به‌ فه‌رمی بوونی یانه‌ی نه‌ته‌وه‌یی كوردستان له لایه‌ن FIFA وه‌ به هه‌موو گه‌له‌كه‌مان به‌ تایبه‌تی ئێوه‌ی ئازیز پیرۆزبایی ده‌ڵه‌ین و

سه‌ركه‌وتنی یانه‌كه‌مان له‌ داهاتوویێكی نیزێك له یه‌زدانی مه‌زن ئاواته‌ خوازین...

.-------->

آینده ای روشن

دوستان و خوانندگان عزیز کتابخانه کردی ئه وین:

خبر به رسمیت شاختن تیم ملی فوتبال کردستان را از جانب فیفا به تمامی دوستداران و مردم شریف کردستان تبریک عرض نموده و آرزوی موفقیت و کسب افتخاری دیگر را از خداوند منان برای تیم عزیزمان خواستاریم

داستان تجربه دیگری از زندگیست که تجربه نکرده ایم. اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی کردستان و موسسه ادبی،فرهنگی بانه «به روژه»در راستای تشویق و ترغیب هنرمندان عرصه ادبیات داستانی ،گرامیداشت خالقان آفرینه های ادبی در عرصه ملی،ایجاد فضای مناسب برای کشف استعدادهای

درخشان و شناسایی پتانسیلهای ادبیات داستانی،معرفی نویسندگان جوان به جامعه ادبی ، غنا بخشیدن به ادبیات داستانی کشور،معرفی استان کردستان به عنوان سرزمین فرهنگ و هنر دهمین جشنواره داستان بانه را با محورهای زیر برگزار می نماید.

ادامه نوشته

جمهوری مهاباد
کۆماری مەهاباد

— جمهوری خودمختار —

پرچم

مهر

ادامه نوشته

انکار هویت ملی و قومی ، با نگاهی به قصه ی نوروز و قضیه ی ضحاک

ادامه نوشته

مه‌ڵبه‌ندی وێژه‌وانیی مه‌حوی

ڕۆژی پێنچ شه‌ممه ڕێکه‌وتی ٢٥ی ڕه‌شه‌مه‌ی ٩٠ی هه‌تاوی

میوانداری، هه‌ندێک له شاعێرانی شاره‌کانی ده‌وروبه‌ر

ده‌کا و یه‌که‌م ئێواره شێعری خۆی ،به به‌شداری

ئه‌و شاعێره به‌ڕێزانه به‌ڕێوه ده‌بات.

شوێن: ساڵۆنی کۆبوونه‌‌وه‌ی کتێبخانه‌ی گشتی سه‌قز

به مەبه ستی گەشەپێدانی وێبلاگ نوسی به زومانی نەتەوایەتی بە باشترین شێوه دەستمان داوەتە دامەزراننی ماڵپەڕی "www.kurdishblog.com"

دیارە کە گەشەپێدانی ئەم ماڵپەڕە و بەڕێوە بردن و کڕینی هاستەکەی پێویستی بە سەرمایەگوزاری ئابووری زۆری هەیە

بۆیە لە تەواوی ئەو کەسانەی که دڵسۆزی فەرهەنگ و زومانی نەتەوەکەمانن و دەیانەوێ لەم ڕێگا پڕ شانازیەدا یارمەتیمان بدەن داواکاریین بەم ناونیشانە پێوەندیمان لە گەڵا بگرن

Email: info@kurdishblog.com

دیاره کە ئێمەش بە چاوی ڕێز و ‌حورمەتەوە لە تەواوی ئەو کەسانەی کە لەم ڕێگادا یارمەتیمان ئەدەن ئەڕوانیین و بە هاوبەشی ئابووری و کولتووری ماڵپەڕەکەمان دەزانیین.

سوپاس بۆ هەمووان

مه‌ڵبه‌ندی وێژه‌وانی مه‌حوی(کانون شعر و ادب سقز)سه‌ر به‌ کتێبخانه‌ی گشتی سه‌قزله‌ بواری شێعر، ره‌خنه‌ی ئه‌ده‌بی ،ئه‌ده‌بی مناڵان، چیروک....ده‌ستی به‌ کار و چالاکی کرد. دواتر ماڵپه‌ڕ و ئیمه‌یلی له‌ رێگه‌ی ئه‌م گۆڤار‌ه‌وه‌ (گۆڤاری زان)به‌ر چاوی خوێنه‌رانی ئازیزده‌که‌وێت.به‌م زوانه‌یه‌که‌م ئێواره‌ شێعری به‌ به‌شداری هه‌ندێ له‌ شاعێرانی شاره‌کانی ده‌ور و به‌رله‌م مانگه‌دا(ره‌شه‌مه‌ی ۱۳۹۰) به‌ رێوه‌ ده‌بات

دۆستی به‌ڕێزم کاک ئه‌حمه‌دی ئاسینی(پشکۆ) له‌ پێوه‌ندی ته‌له‌فونی به‌ منی ڕا گه‌یاند که‌ شێعری ((گه‌ری گه‌ردوون))یخوا لێ خۆش بوو عه‌لی سه‌لیمی بابامیری ((په‌شێو)) به‌ هه‌ڵه‌ له‌ساڵژمێری ڕۆژهه‌لات (۱۳۹۱)دا به‌ناوی ئه‌وۆ چاپ بووه‌ ، داوای له‌ من کرد که‌ ئه‌م ڕوون کردنه‌وه‌ به‌ دۆستانی به‌ڕێز راگه‌یێنم

سلاوهاوریانی به‌رێزبۆزیاترناسینی ‌ شاعیری ناوبراو به‌پێویستم زانی جارێکی دی که‌شێ چاوێ به‌شێعره‌کانی ئه‌م شاعیره‌پایه‌به‌رزردابخشێنین!؟ بۆئه‌وه‌ی خۆشه‌ویستان غه‌زه‌ڵه‌‌کانی، وه‌ک ((گه‌ری گه‌ردوون ))به‌ هه‌ڵه‌ به‌ناوی من وکه‌سانێکی تره‌وه‌له‌ساڵژمیرداچاو لێ نه‌که‌ن. ئه‌حمه‌د یاسینی پشکۆ

له‌ره‌ی مه‌مکی خزه‌ی نه‌رمی شه‌پۆله

گوڵی ماچن به سه‌رسینگی شه‌تاوا

وه‌کو کلچێوه‌خۆزگا چاوه‌کانم

که‌شێ ده‌کشابه چاوی ڕاکشاوا

ادامه نوشته

سربازان کرد ارتش سوریه‌ به‌ جرم سخن گفتن به‌ زبان مادری ( کردی )، از سوی یکی از مسئولان نظامی این کشور به‌اعمال شکنجه و مجازات تهدید شدند.

"سایت سوبارو" منتشر ساخت، تعدادی از سربازان کرد تیپ 26 دفاع هوایی در شهر حمص، هنگام استراحت در چادر آسایشگاه‌ با هم مشغول صحبت کردن بودند که‌ در این هنگام افسری بنام یوسف‌ سخنانشان را شنیده‌، آنها را به‌ اتهام سخن گفتن به‌ زبان مادری ( کردی ) به‌ مجازات و شکنجه‌ تهدید کرده‌ است و اظهار کرده‌ است‌ هر کس بجزعربی به‌ زبان دیگری حرف بزند شدیدا تنبیه‌ خواهد شد.

کردها در سوریه‌ از حقوق شهروندی برخوردار نیستند و دولت سوریه‌ سیاست امحاء هویت کردها را پیروی می‌کند. همچنین دولت سوریه‌ از اعطای شناسنامه‌ به‌ بسیاری از شهروندان کرد این کشور خودداری می کند و در نتیجه‌ شمار زیادی از آنها از مزایا و حقوق شهروندی بی بهره‌اند.

اورشلیم پست

ترجمه: NNS ROJ

رهبران کرد در سوریه همچنان در پیوستن به اعتراض های مردمی سوریه بر علیە بشار اسد، تردید دارند. رهبران جریان های سیاسی کردستان سوریه به منظور تهیەی "نقشەی راه" برای آیندەی سوریه در استکهلم گردهم آمدند.

در حالی که کردهای ایران و ترکیه در برابر حملات مشترک این دو کشور به همگرایی بیشتری نسبت به گذشته رسیدەاند، کردهای سوریه نیز تحت تاثیر کردهای عراق برای رسیدن به خودمختاری در تلاشند.

ادامه نوشته

عرفان قانعی فرد

یکی از نعمت هایی که در دوران عهد شباب از جهان گرفته ام همین سفر کردن است و گاه دیدارهایم با چهره ها را صادقانه برای هموطنانم بازگو کرده ام و به ندرت خاطرات و یادداشت سفری نوشته ام . دوست دارم که با صدای بلند هر انچه را دیدم بازگویم که همانا شرح حال پریشانی انسان های این دیار است.

ادامه نوشته

ترجمه : اميد مقدس

بنام خداوند بخشنده‌ي مهربان

حاضرين محترم و بزرگوار، كميته محترم جايزه صلح نوبل، جوانان بهار عربي، نوجوانان انقلابي حاضر در ميدان‌هاي آزادي و تغيير، تمامي آزادگان عالم: از تريبون نوبل به شما سلام مي‌كنم.

در نهايت شادي و سرور بخاطر حضور شما و دوستان ياريگرم در راه صلح و آزادي، و تشكّر از رئيس عاليقدر و بزرگوار آقاي آلين جانسون سيرليف و خانم ليما گبوي به خاطر حضور در اين جلسه و براي ارج نهادن به شخصيت من و سرزمينم يعني كشور يمن، و نيز زنان عرب و جهان و تمامي ملتهايي كه از آزادي بي‌نصيب‌اند، تشكر مي‌كنم.

ادامه نوشته

بە ئاگاداری سەرجەم شاعیرانی کورد دەگەیێنین کە بنکەی ئەدەبی، فەرهەنگی و هونەری "بەڕۆژە"ی بانە دوای بەڕێوە بردنی یەکەمین کۆڕی شێعری کورت (ژێر ١٢٣ پیت) لە هاوینی ڕابوردوودا بە شێوەیەکی سەرکەوتوو کە بەشداری بەرفراوانی شاعیرانی بەخۆوە بینی و بەرهەمەکانی تایبەت بەو کۆڕەش لە دوو توێی کتێبێکدا لە ژێر چاپ دان، بەنیازە یەکەمین فستیڤاڵی شێعری "کورتەنامە" بەڕێوە بەرێت.

ادامه نوشته

دۆستانی به‌ڕێز سڵاوتان لێ بێت

لێره‌دا به‌ باشم زانێ وڵامی ئه‌و دۆستانه‌ی به‌مۆ که‌ گله‌ییان کردبوو که‌ بۆچی شێعره‌کانیانم دا نه‌ناوه‌

ده‌بێ بڵێم هیچ کامێک له‌و شێعرانه‌ی که‌ باسی ده‌که‌ن به‌ ئیمه‌یله‌که‌م نه‌گه‌یشتوه‌

له‌مه‌و به‌دوا داواکارین شێعره‌کانیانمان له‌ به‌شی( نظرات) ی ئه‌م وێبلاگه‌دا بۆمانی بنێرن

تکایه‌ له‌ ناردنی شێعری سیاسی پارێز که‌ن،چونکا ئێمه‌ چالاکی فه‌رهه‌نگیمان هه‌یه‌ نه‌ک سیاسی

وڵامێکی تریش بۆ ئه‌و دۆستانه‌ی که‌ له‌ داگرتنی کتێبه‌کان دوچاری کێشه‌ بوون

ده‌بێ لێره‌شدا بڵێم ته‌واوی لینکی داگرتنه‌کان پێوه‌ندی به‌ كتێبخانه‌ي کو‌ردی په‌رتووك هه‌یه‌و ئه‌و

کتێبخانه‌یه‌ش خه‌ریکی ئاڵ وگۆڵ کردنه‌ ، جا تا ئه‌و کاته‌ی ئه‌م ئاڵ وگۆڵانه‌ ته‌واو ده‌بێت ئه‌م کێشانه‌ش هه‌ر

ده‌بێت

ئێمه‌ش ته‌واوی هه‌وڵی خۆمان ده‌ده‌ین که‌ کتێبه‌کان له‌ شوێنێکا دابنێین که‌ پێوه‌ندی به‌ كتێبخانه‌ي

کوردی په‌رتووك نه‌بێت و به‌ شێوه‌یه‌کی نوێ بتوانین له‌م خزمه‌ته‌مان به‌رده‌وام بین و کێشه‌ی داگرتنی

کتێبه‌کان لابه‌ین

ماه‌های میلادی در سورانی به‌ ترتیب سال میلادی:

چله (çile)
سبات (sibat)
ئادار (adar)
نیسان (nîsan)
گولان (gulan)
حه‌زیران (hezîran)
تیرمه‌ (tîrmeh)
ته‌باخ (tebax)
ایلون (îlon)
جوتمه‌ (cotmeh) (ماه جفت (خیش کشاورزی))
مژدار (mijdar)
کانون (kanûn)

ادامه نوشته

زبان کردی و گویشهای آن

زبان شناس بزرگ بریتانیا ″ هنری سویت ″ می گوید : ″ زبان ، وسیله بیان عقاید و افكار با استفاده از اصوات موزون است . ″ برنارد بلوچ و جورج . ل . تراگر″ زبان شناسان آمریكایی نیز در تعریف خود از زبان می گویند : زبان ، سیستمی از علایم است كه گروهی از انسانها بر سر استفاده از آن به توافق رسیده اند . شیرازی نیز در ″ فرهنگ محیط ″ می گوید : زبان مجموعه اصواتی است كه هر ملت ، مقصود خود را با آن بیان می نماید .

ادامه نوشته

بانگه واز

یه که مین به رهه می کتێبخانه ی کوردی ئه وین بڵاو کرایه وه

ادامه نوشته

بانگه‌وازی سمیناری ره‌خنه‌ و لێکدانه‌وه‌ی شیعری نوێی کوردی

رێکخراوه‌ی فه‌رهه‌نگی ـ ئه‌ده‌بیی مه‌ریوان به‌ هاوکاریی ئیداره‌ی فه‌رهه‌نگ و ئیرشادی ئیسلامیی مه‌ریوان و به‌ پشتیوانیی ئیداره‌ی کوللی فه‌رهه‌نگ و ئیرشادی ئیسلامی کوردستان سمینارێکی ۲ رۆژه‌ به‌ ناوی ره‌خنه‌ و لێکدانه‌وه‌ی شیعری نوێی کوردی به‌ڕێوه‌ ئه‌بات. بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ داوا له‌ هه‌موو شاعیران، نووسه‌ران، ره‌خنه‌گرانی ئه‌ده‌بی و لێکۆڵه‌ران ئه‌که‌ین وتاره‌کانی خۆیان، به‌ پێی ته‌وه‌ره‌ دیاریکراوه‌کان، بنێرن بۆ لیژنه‌ی به‌ڕێوه‌به‌ری سمینار.

ادامه نوشته

بیرۆکەی هه زار قولی شێعر و هه لبه ستی کوردی

وضعیت جغرافیایی و اقلیمی محوطه

پیشینه تاریخی محوطه

پژوهش میدانی محوطه

محرومیت از شهروندی

پیوندهای روزانه

نوشته‌های پیشین

آرشیو موضوعی

برچسب‌ها

پیوندها